روز جهانی چپ دست ها که ۲۲ مرداد یا ۱۳ اوت هرسال است و از سال ۱۹۷۶ به نام International Lefthanders Day نامگذاری شده است و دلیل انتخاب این روز، انتقاد به این است که تمامی ابزارها و امکانات برای راست دست ها طراحی شده اند مانند صندلی های یک دسته، صندلی راننده در خودروها، کلیدهای اصلی دسته های بازی، قانون های راهنمایی و رانندگی، میزهای پر کردن فرم در بانک ها و اداره ها و… که چپ دست ها را مجبور به کاربرد از دست راست می کنند.
میان مناسبت‌های تقویم برخی از آنها رنگ و بوی دیگری دارند، مثل روز جهانی چپ دست ها، آن هم در شرایطی که خودت هم چپ دست باشی!
همچنین یکی از هدف‌های این روز پیکار با باورهای خرافاتی درباره چپ دست هاست.
چپ دستی به معنای گرایش طبیعی افراد در به کارگیری از دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و به ویژه نوشتن است. پژوهش های گوناگون نشان می دهد که در جامعه های گوناگون، ۷۰ تا ۹۰ درصد جمعیت، راست دست و دیگران چپ دست هستند؛ درصد بسیار کمی نیز توانایی به کار بردن هر دو دست را دارند.
البته نباید در نام گذاری این روز از پیکار با باورهای خرافاتی درباره چپ دست ها نیز غافل شد.
چپ دستی به معنای گرایش طبیعی افراد در به‌کارگیری از دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و به‌ویژه نوشتن است.
پژوهش های گوناگون نشان می‌دهد که در جامعه های گوناگون، ۷۰ تا ۹۰ درصد جمعیت، راست‌دست و دیگران چپ‌دست هستند. درصد بسیار کمی نیز توانایی به کار بردن هر دو دست را دارند.
اما این آمار مورد اتفاق نظر همه محققان نیست و برخی بیان می‌کنند که بین پنج تا ده درصد جمعیت جهان را چپ دست‌ها تشکیل می‌دهند و نشریه Scientific American تعداد چپ دست‌ها را تا ۱۵٪ هم اعلام کرده است. البته جالب اینجاست که تعداد چپ دست‌ها در میان آقایان، دو برابر خانم‌هاست.
مهم ترین محدودیت های چپ دست ها
- سوراخ های دسته ی قیچی یک اندازه نیستند.
- زونکن ها و بسیاری از مکانیزم های دفترهای فنری مشابه
- دکمه شاتر در عموم دوربین های عکاسی
- صندلی های کلاس و مدرسه و دانشگاه
- دنده و جالیوانی داخل ماشین (مگر اینکه در انگلیس زندگی کنید)
- قسمت صفحه کلید عددی در سمت راست کیبورد
- ابزار متر اندازه گیری
- پلی استیشن و همه بازی های مشابه
- خودکار در بانک ها،ادارات دولتی و شرکت های مختلف
معروف ترین چپ دست های جهان
از افلاطون و ارسطو دو چهره نامدار چپ‌دست می‌توان نام برد. همچنین چارلی چاپلین، آیزاک نیوتن، لودویگ فان بتهوون، یوهان سباستیان باخ، لئوناردو دا وینچی، میکل‌آنژ، پابلو پیکاسو، ویلیام شکسپیر، فریدریش نیچه، بیل گیتس، جرج مایکل، مهاتما گاندی، امینم، ۵۰ سنت، جرج مایکل، آمیتاب باچان، تام کروز، رابرت دنیرو، نیکول کیدمن، استیو مک‌کوئین، تیم آلن، سارا جسیکا پارکر، آنتونی پرکینز، سیلوستر استالونه، آنجلینا جولی، لیدی گاگا، جیمی هندریکس، گونتر گراس، ماری کوری و ژولیوس سزار نیز از چپ‌دست‌های نامی هستند.
رافائل نادال، تنیس‌باز نامدار اسپانیایی نیز که این روزها در المپیک ریو مشغول رقابت است نیز چپ‌دست است.
همچنین از میان رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا، هفت رئیس‌جمهور اخیر این کشور (از جرالد فورد در ۱۹۷۴) تاکنون پنج تای آنها چپ‌دست هستند و باراک اوباما پنجمین رئیس جمهور چپ‌دست این کشور است. از میان چهار رئیس جمهور اخیر ایالات متحده، تنها جرج بوش پسر چپ‌دست نیست.
چپ دستان معروف ایرانی
از چپ دستان مشهور و معروف ایرانی می‌توان به مجید درخشانی نوازنده معروف تار و آهنگ‌ساز ایرانی،نوشاد عالمیان، بازیکن مشهور تنیس روی میز ایران، فرهاد قائمی بازیکن تیم والیبال ایران، فائقه آتشین معروف به گوگوش خواننده و هنرپیشه مشهور ایرانی، بازیگرانی چون محسن تنابنده، لاله اسکندری، مهران غفوریان و… اشاره کرد.
چرا انسان ها چپ دست می شوند؟
راستش را بخواهید توافقی روی این موضوع وجود ندارد، علت های زیادی برای چپ دستی ذکر شده که هیچ کس به درستی نمی داند علت واقعی و یا مؤثرتر کدام است.
یکی از فرضیات این است که ژن خاصی موجب چپ دستی می شود. پژوهشگران دریافته اند که ژنی موسوم به LRRTM1 احتمال بروز چپ دستی را افزایش می دهد. مغز انسان نامتقارن است.
این امر بدان معنی است که هر کدام از نیمکره های مغز عملکردهای خاص خودش را دارد. در افراد راست دست این نیمکره چپ مغز است که بخش تکلم و زبان را کنترل می کند.
اما در افراد چپ دست هر دو نیمکره و یا تنها نیمکره راست این امر را بر عهده دارد. با این حال، به نظر دانشمندان این ژن تنها نقشی سی درصدی در احتمال چپ دستی دارد.
تکلیف هفتاد درصد بقیه چه می شود؟
فرضیه دیگر این است که عوامل محیطی می توانند در بروز چپ دستی مؤثر باشند. برخی محققان بر این باورند که مراحل رشد جنین در رحم که ترشح هورمون ها نیز جزء آن است می تواند در بروز چپ دستی نقش داشته باشد.
شاید هم شبیه سازی نقش داشته باشد، یعنی کودکان در اینکه از کدام دست استفاده کنند از والدین تقلید می کنند. البته زیاد درست به نظر نمی رسد. مگر نه؟
نقش جنسیت در بروز چپ دستی
جنسیت کودک نیز می تواند در بروز این پدیده مؤثر باشد. تعداد پسران چپ دست کمی بیشتر از دختران چپ دست است.
برخی دانشمندان چنین نتیجه گرفته اند که هورمون تستسترون در بروز چپ دستی مؤثر است.شاید هم تمام عواملی که از آنها صحبت شد در چپ دستی نقش داشته باشند. به نظر نمی رسد که بتوان عامل مشخصی را مسؤول بروز این پدیده دانست. شاید مجموعی از تمامی این عوامل تأثیرگذار باشد.
شایعاتی در مورد چپ دست ها
بر خلاف باورهای عمومی، چپ دست ها چندان هم انسان های موفق تر و باهوش تری نیستند و البته پژوهش ها اثبات کرده اند که چپ دست بودن احتمال ابتلا به برخی بیماری ها را نیز افزایش نمی دهد.
به طور خلاصه، بر اثر شواهد به دست آمده از مطالعات علمی چپ دستی پدیده مثبت و یا منفی محسوب نمی شود و تنها گونه ای از تفاوت های میان انسان هاست.
با این وجود، این واقعیت موجب نمی شود که از «روز چپ دست ها» غافل شویم و از آن لذت نبریم. چپ دست ها، روزتان مبارک!
